Phát triển kinh tế tuần hoàn hướng đến phát thải ròng bằng “0”

Tại Quảng Ngãi, từ những mô hình nhỏ trong nông nghiệp cho đến các doanh nghiệp công nghiệp quy mô lớn, nhiều sáng kiến về kinh tế tuần hoàn đã và đang được triển khai, góp phần vào mục tiêu quốc gia về phát triển bền vững và phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Từ nông nghiệp bền vững

Nếu trước kia, phần lớn phụ phẩm từ đồng ruộng, vườn cây cho đến ngư nghiệp tại Quảng Ngãi bị bỏ đi, gây ô nhiễm đất, nước và không khí, thì nay đã dần được tái sử dụng theo hướng kinh tế tuần hoàn. Cách tiếp cận mới này không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính, tạo thêm sinh kế, mà còn nâng cao khả năng chống chịu của cộng đồng trước những tác động ngày càng rõ rệt của biến đổi khí hậu.

Tại Bình Sơn - địa danh gắn liền với nghề làm mắm truyền thống, mô hình kinh tế tuần hoàn cũng đang phát huy hiệu quả rõ rêt. Thay vì thải bỏ xác mắm ra môi trường như trước kia, hiện nay, người dân xã Bình Sơn đã thu gom và chế biến thành phân bón, thức ăn chăn nuôi. Nhờ đó, hàng tấn chất thải không còn trôi ra biển, môi trường ven bờ được bảo vệ tốt hơn, đồng thời đất nông nghiệp cũng được bổ sung nguồn dinh dưỡng tự nhiên, giảm dần sự phụ thuộc vào phân hóa học. 

Tại các vùng trồng mía phía tây Quảng Ngãi, bã mía sau khi ép lấy đường được thu gom để sản xuất phân hữu cơ hoặc làm chất đốt sinh khối thay thế than đá, góp phần cắt giảm đáng kể lượng khí CO₂ phát sinh. Còn tại khu vực ven biển, một số hợp tác xã còn tận dụng vỏ sò, mai cua, vỏ ốc để nghiền thành bột làm phụ gia thức ăn chăn nuôi hoặc cải tạo đất, biến những vật liệu tưởng như bỏ đi thành nguồn tài nguyên mới.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi, các mô hình phát triển kinh tế tuần hoàn không chỉ nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, mà còn thay đổi tư duy từ sản xuất nhỏ lẻ sang hàng hóa gắn với thị trường. Nhờ đó, hình thành các vùng sản xuất tập trung, thu hút đầu tư chế biến sâu và thúc đẩy Chương trình OCOP phát triển bền vững.

Để nhân rộng các mô hình kinh tế tuần hoàn, chính quyền tỉnh Quảng Ngãi đang triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ: khuyến khích nông dân và hợp tác xã áp dụng tiêu chuẩn sản xuất sạch; mở rộng các sản phẩm OCOP dựa trên phụ phẩm nông, ngư nghiệp; hỗ trợ tiếp cận nguồn vốn ưu đãi và công nghệ xử lý chất thải; đồng thời tăng cường tập huấn kỹ thuật để nâng cao nhận thức về nông nghiệp tuần hoàn, nhằm tạo động lực cho người dân mạnh dạn đổi mới, góp phần giúp Quảng Ngãi từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển nông nghiệp phát thải thấp, thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.

Đến sản xuất xanh

Không chỉ trong nông nghiệp, lĩnh vực công nghiệp tại Quảng Ngãi cũng đang chứng kiến nhiều sáng kiến xanh được triển khai, thể hiện nỗ lực của doanh nghiệp địa phương trong việc đổi mới công nghệ để tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính.

Tại Khu công nghiệp Tịnh Phong, nhà máy phân bón Hưng Định đã áp dụng mô hình cộng sinh công nghiệp, tận dụng phụ phẩm như mùn mía, tro trấu, để sản xuất phân hữu cơ sinh học. Giải pháp đã giúp doanh nghiệp vừa giải quyết triệt để bài toán xử lý chất thải, giảm phát thải từ quá trình đốt bỏ hoặc chôn lấp, vừa góp phần hình thành nguồn phân bón thân thiện với môi trường, hỗ trợ nông nghiệp giảm phụ thuộc vào hóa chất.

Ở Khu công nghiệp Quảng Phú, Công ty CP Bao bì Việt Phú đã nghiên cứu và phát triển gạch không nung từ đá vụn tái chế, thay thế gạch đất sét nung truyền thống. Đây là hướng đi quan trọng bởi gạch nung thường phát thải lượng lớn khí CO₂ trong quá trình sản xuất, trong khi gạch không nung vừa tận dụng phế liệu, vừa giảm đáng kể chi phí năng lượng và khí thải. Sáng kiến này cho thấy sự kết hợp hài hòa giữa đổi mới công nghệ, giảm ô nhiễm và nâng cao tính bền vững của sản phẩm.

Tại xã Mộ Đức, Công ty TNHH Nông Lâm nghiệp TBT lại lựa chọn con đường nông nghiệp sạch gắn với tiêu chuẩn VietGAP. Doanh nghiệp ưu tiên sử dụng phân hữu cơ và thuốc vi sinh thay cho phân bón và hóa chất tổng hợp, qua đó hạn chế ô nhiễm nguồn nước, giảm phát thải khí nhà kính từ đất canh tác và góp phần nâng cao chất lượng nông sản. Gạo Ấn Trà là sản phẩm chủ lực của doanh nghiệp không chỉ đạt chứng nhận OCOP, mà còn được bảo hộ sở hữu công nghiệp, khẳng định giá trị thương hiệu bền vững gắn liền với nông nghiệp tuần hoàn.

Song song với các sáng kiến riêng lẻ, Quảng Ngãi cũng đẩy mạnh triển khai kế hoạch tiết kiệm năng lượng tại các khu công nghiệp. Địa phương đặt mục tiêu đến năm 2025, khoảng 70% khu công nghiệp áp dụng giải pháp chiếu sáng bằng đèn LED, sử dụng năng lượng mặt trời áp mái và công nghệ quản lý năng lượng hiện đại. Đây là bước chuyển quan trọng nhằm giảm tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch, cắt giảm phát thải và hướng tới mục tiêu công nghiệp xanh.

Từ những nỗ lực này có thể thấy rõ, kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực công nghiệp của Quảng Ngãi không chỉ dừng lại ở việc cải thiện hiệu quả sản xuất, mà còn trực tiếp đóng góp vào quá trình giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, yếu tố then chốt trong ứng phó với biến đổi khí hậu.

Theo quy hoạch phát triển đến năm 2030, Quảng Ngãi xác định mục tiêu: phát triển công nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn và năng lượng sạch. Đây là ba trụ cột quan trọng để địa phương vừa thúc đẩy tăng trưởng, vừa thích ứng với biến đổi khí hậu.

​​​​​​​

Cục Biến đổi khí hậu