Vừa qua, tại Đồng Tháp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với UBND tỉnh Đồng Tháp tổ chức Hội nghị “Thúc đẩy nông nghiệp sinh thái và chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm nhằm ứng phó biến đổi khí hậu, tăng cường đa dạng sinh học và cải thiện sinh kế”.
Hội nghị được tổ chức với sự hỗ trợ của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) và Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF).
Sự kiện không chỉ mang ý nghĩa trong nước mà còn gắn kết với các chương trình hành động toàn cầu về an ninh lương thực và ứng phó biến đổi khí hậu. Hội nghị cũng đánh dấu 30 năm WWF đồng hành cùng Việt Nam trong nỗ lực bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học, đồng thời là hoạt động hưởng ứng Ngày Lương thực Thế giới 2025 với chủ đề “Chung tay vì nguồn thực phẩm và tương lai an lành”.
Phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh rằng nông nghiệp sinh thái không chỉ là một mô hình canh tác mới mà còn là triết lý phát triển, một cách lắng nghe và tôn trọng tự nhiên, để con người và môi trường cùng phát triển hài hòa. Theo ông, đây là hướng đi tất yếu giúp Việt Nam thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu trực tuyến tại hội nghị (Ảnh: Việt Tiến)Theo ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, nông nghiệp sinh thái cần được thể chế hóa bằng hệ thống chính sách đồng bộ, từ quản lý đất đai, tài nguyên, khoa học – công nghệ cho đến tín dụng xanh, để trở thành động lực của nền kinh tế xanh.
Đồng Tháp được chọn làm điểm tổ chức hội nghị bởi đây là một trong những địa phương tiên phong trong chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng sinh thái. Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thành Diệu cho biết tỉnh đang chuyển từ “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp”, trong đó người nông dân đóng vai trò trung tâm, doanh nghiệp và hợp tác xã là trụ cột, còn khoa học – công nghệ là động lực phát triển. Tỉnh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và phát triển các mô hình sản xuất tuần hoàn, giảm phát thải khí nhà kính.
Đại diện các tổ chức quốc tế cũng khẳng định tầm quan trọng của hợp tác đa bên trong quá trình chuyển đổi. Ông Vinod Ahuja, Trưởng đại diện FAO tại Việt Nam, cho rằng hội nghị Đồng Tháp là cột mốc quan trọng giúp Việt Nam từng bước xây dựng hệ thống thực phẩm bền vững và có khả năng chống chịu trước khí hậu cực đoan. Ông Thibault Ledecq, Giám đốc Bảo tồn WWF-Việt Nam, nhấn mạnh rằng nếu được quy hoạch và quản lý tốt, nông nghiệp không chỉ đảm bảo an ninh lương thực mà còn góp phần phục hồi hệ sinh thái tự nhiên.
Đồng bộ các giải pháp
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc nhân rộng nông nghiệp sinh thái ở Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Ông Bùi Hoài Nam, đại diện Viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp, cho biết trong vòng 15 năm qua, cả nước mới có khoảng 275 mô hình nông nghiệp sinh thái, phần lớn là dự án thí điểm sử dụng vốn ODA. Nhiều mô hình vẫn mang tính rời rạc, quy mô nhỏ, chưa tạo được sức lan tỏa. Cơ sở hạ tầng, logistics, cũng như chi phí sau thu hoạch còn cao, khiến sản phẩm sinh thái khó cạnh tranh trên thị trường.
Các chuyên gia của WWF cũng chỉ ra rằng việc thiếu rõ ràng về mô hình kinh doanh và cơ chế phân phối lợi ích là nguyên nhân khiến nhiều dự án nông nghiệp sinh thái không thể nhân rộng. Muốn thành công, phải xác định được cách thức duy trì lâu dài, vừa đảm bảo lợi ích kinh tế, vừa giữ được giá trị sinh thái và xã hội.
Toạ đàm “Con đường nông nghiệp sinh thái - Từ tri thức bản địa đến thị trường xanh” trong khuôn khổ Hội nghịTừ thực tế này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đưa ra định hướng thúc đẩy nông nghiệp sinh thái thông qua việc hoàn thiện thể chế, chính sách khuyến khích đầu tư, mở rộng các mô hình sản xuất tuần hoàn, ứng dụng công nghệ số và khuyến khích tín dụng xanh. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh đào tạo, nâng cao năng lực cho nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp, xây dựng thương hiệu, thị trường và chuỗi giá trị bền vững cho sản phẩm sinh thái.
Hội nghị cũng kêu gọi sự tham gia của các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp và cộng đồng địa phương trong việc huy động nguồn lực tài chính xanh, chia sẻ tri thức và nhân rộng mô hình hiệu quả. Các đại biểu thống nhất rằng nông nghiệp sinh thái chỉ có thể thành công khi được tiếp cận toàn diện, kết hợp giữa khoa học hiện đại, tri thức bản địa và cam kết chính trị mạnh mẽ từ Trung ương đến địa phương.
Việt Nam đang đứng trước cơ hội định hình một nền nông nghiệp mới vừa đáp ứng nhu cầu an ninh lương thực, vừa bảo vệ môi trường và nâng cao thu nhập cho người dân. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng phức tạp, nông nghiệp sinh thái không còn là lựa chọn, mà là con đường bắt buộc nếu Việt Nam muốn phát triển bền vững, bảo đảm sinh kế và giữ gìn tài nguyên cho các thế hệ tương lai.
Tuệ Lâm