Doanh nghiệp cần đáp ứng quy định về loại trừ dần các chất được kiểm soát

Đây là các tổ chức thuộc diện đối tượng phải đăng ký và báo cáo sử dụng chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát theo Điều 24 Nghị định số 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn. Thông tin được đưa ra tại Hội thảo “Phổ biến Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát” do Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Tài nguyên và Môi trường) tổ chức ngày 10/12, tại Hà Nội. Hội thảo nhằm giúp các tổ chức, doanh nghiệp xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh trung hạn và dài hạn phù hợp với lộ trình của quốc gia. Đồng thời, cung cấp thông tin về chính sách, quy định pháp luật có liên quan để các cơ quan, tổ chức quan tâm nghiên cứu, thực hiện.

 

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu Nguyễn Tuấn Quang cho biết: Năm 2024 đánh dấu mốc 30 năm Việt Nam tham gia Công ước Vienna, Nghị định thư Montreal. Theo thống kê, đánh giá của Ban Thư ký Ô-dôn, Việt Nam đã loại trừ tiêu thụ 220 triệu tấn các-bon thông qua hoạt động loại trừ các chất được kiểm soát kể từ năm 1994 đến nay. Quốc tế đánh giá Việt Nam là thành viên tích cực, có trách nhiệm cao; nỗ lực thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp và đạt được nhiều kết quả quan trọng trong quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát.

 

Việt Nam cũng đã tham gia Liên minh Tăng cường hiệu quả làm mát do Chương trình Môi trường Liên hợp quốc khởi xướng, Sáng kiến về quản lý vòng đời các chất Fluorocarbon do Nhật Bản khởi xướng và tham gia Cam kết làm mát toàn cầu cùng cộng đồng quốc tế. Mục tiêu nhằm giảm phát thải toàn cầu từ các hoạt động làm mát trong tất cả các lĩnh vực đạt ít nhất 68% vào năm 2050 so với năm 2022.

Triển khai Luật Bảo vệ môi trường và Nghị định số 06/2022/NĐ-CP, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát tại Quyết định số 496/QĐ-TTg ngày 11/6/2024. Kế hoạch tích hợp toàn diện các yêu cầu quản lý mới để triển khai thực hiện đồng bộ các cam kết quốc tế, sáng kiến ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ tầng ô-dôn và làm mát bền vững mà Việt Nam đã tham gia.

 

Các mục tiêu cụ thể thực hiện Kế hoạch đến năm 2045 bao gồm: Quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát; quản lý sản phẩm, thiết bị sử dụng các chất HCFC và HFC theo giá trị tiềm năng làm nóng lên toàn cầu; quản lý vòng đời các chất được kiểm soát và làm mát bền vững.

 

Chia sẻ về quy định pháp luật trong quản lý, loại trừ chất được kiểm soát, bà Nguyễn Đặng Thu Cúc, đại diện Cục Biến đổi khí hậu cho biết: Theo đúng lộ trình, Việt Nam đã thực hiện quản lý loại trừ HCFC, và đối với HFC bắt đầu thực hiện từ năm 2024. Cơ sở sản xuất thiết bị, sản phẩm có chứa hoặc sử dụng chất được kiểm soát phải xây dựng lộ trình phù hợp để thay thế, loại bỏ chất được kiểm soát. Cơ sở sử dụng thiết bị, sản phẩm có chứa hoặc sử dụng chất được kiểm soát phải thực hiện quy định về thu gom, vận chuyển, tái chế, tái sử dụng và tiêu hủy theo hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có sử dụng chất được kiểm soát thực hiện việc chuyển đổi công nghệ bảo vệ tầng ô-dôn được hưởng ưu đãi, hỗ trợ theo quy định.

 

Theo Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát, đến năm 2045, Việt Nam sẽ loại trừ 11,2 triệu tấn CO2tđ từ hoạt động loại trừ các chất được kiểm soát.

 

Kế hoạch cũng đề ra lộ trình tương ứng với các mục tiêu cụ thể, nhằm đảm bảo loại trừ dần các chất mà vẫn duy trì ổn định hoạt động sản xuất, kinh doanh trong các ngành nghề liên quan. Trong đó, Việt Nam sẽ thực hiện tốt cam kết không sản xuất, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất và tiêu thụ các chất, sản phẩm/thiết bị từ chất cấm. Thực hiện tốt lộ trình quản lý, loại trừ các chất HCFC nhằm không nhập khẩu và xuất khẩu từ năm 2040. Tăng cường thúc đẩy chuyển đổi công nghệ tiết kiệm năng lượng sử dụng các chất thay thế nhằm giảm dần lượng tiêu thụ các chất HFC, góp phần giảm đến 80% lượng tiêu thụ vào năm 2045. Chỉ nhập khẩu, sử dụng chất Methyl bromide cho mục đích khử trùng và kiểm dịch hàng xuất khẩu.

Nhấn mạnh những yếu tố cần thiết để thúc đẩy thực hiện Kế hoạch quốc gia, PGS.TS. Nguyễn Việt Dũng - Phó Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật Lạnh và Điều hòa Không khí Việt Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Cơ khí (Đại học Bách Khoa Hà Nội) cho rằng, hiện nay đã có nhiều công nghệ thay thế sử dụng các môi chất lạnh thân thiện với môi trường.

 

Thời gian tới, cần tăng cường công tác tái đào tạo các cán bộ kỹ thuật trong thực hành tốt kỹ thuật lạnh và điều hòa không khí, đặc biệt là giảm tỷ lệ rò rỉ môi chất lạnh ra môi trường. Bên cạnh đó, xây dựng kế hoạch chi tiết về kiểm soát, loại trừ môi chất lạnh theo từng lĩnh vực theo tiếp cận vòng đời, ngưỡng chỉ số gây nóng lên toàn cầu. Đặc biệt là thúc đẩy thị trường trao đổi tín chỉ các-bon trong lĩnh vực lạnh và điều hòa không khí, song hành với việc hoàn thiện phương pháp (tiêu chuẩn, quy chuẩn…) tính lượng phát thải khí nhà kính theo vòng đời thiết bị...

 

Tại hội thảo, đại diện Cục Chuyển đổi số và Thông tin dữ liệu tài nguyên môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã hướng dẫn đăng ký và báo cáo tình hình sử dụng chất được kiểm soát trên Cổng dịch vụ công trực tuyến của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Việc đăng ký bắt đầu triển khai từ năm 2022 và đến cuối tháng 11/2024, đã có 285 tổ chức hoàn tất thủ tục đăng ký sử dụng các chất được kiểm soát. Các doanh nghiệp sẽ nộp báo cáo tình hình sử dụng trước ngày 15/01 hàng năm.

 

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng được hướng dẫn tra cứu mã số hồ sơ và khai báo hồ sơ xuất nhập khẩu các chất và thiết bị, sản phẩm có chứa chất được kiểm soát. Theo bà Nguyễn Thị Hà Thanh, đại diện Cục Giám sát quản lý về hải quan và Cục Thuế xuất nhập khẩu (Tổng cục Hải quan), phía hải quan sẽ kiểm tra các thông tin về tên hàng, mã số, mức thuế, trị giá hải quan, xuất xứ hàng hoá, việc thực hiện chính sách thuế cùng với giấy phép và các chứng từ chuyên ngành, thực tế hàng hóa.

 

Cũng tại hội thảo, đại diện các cơ quan quản lý Trung ương và địa phương, doanh nghiệp, các hiệp hội và hội chuyên ngành, ban quản lý các tòa nhà đã cùng thảo luận làm rõ các khó khăn, vướng mắc hiện nay trong thực hiện các quy định pháp luật, đồng thời đề xuất các giải pháp tháo gỡ nhằm thực hiện thành công Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn, chất gây hiệu ứng nhà kính được kiểm soát.

Một số thành quả nổi bật của Việt Nam về quản lý, loại trừ các chất được kiểm soát theo lộ trình cam kết với quốc tế:

 

(1) Hoàn thành loại trừ tiêu thụ hoàn toàn các chất CFC, Halon và CTC;

(2) Chất Methyl bromide được quản lý, kiểm soát theo mục đích: chỉ nhập khẩu cho mục đích khử trùng và kiểm dịch hàng hóa;

(3) Chất HCFC được quản lý, loại trừ theo lộ trình từ năm 2013, tiến tới loại trừ hoàn toàn các chất này từ ngày 01 tháng 01 năm 2040.

(4) Năm 2019, Việt Nam phê duyệt tham gia Bản sửa đổi, bổ sung Kigali thuộc Nghị định thư Montreal nhằm mục tiêu không tăng lượng tiêu thụ các chất HFC theo lộ trình từ năm 2024, tiến tới giảm 80% lượng tiêu thụ từ năm 2045.

 

Nếu thực thi đồng bộ trên toàn cầu, Bản sửa đổi bổ sung sẽ giúp giữ cho nhiệt độ trái đất không gia tăng 0,5 độ C vào cuối thế kỷ này, và sẽ đạt hiệu quả gấp đôi nếu kết hợp cùng với các giải pháp về tiết kiệm năng lượng.