Trước sức ép của những hiện tượng thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu, nhiều địa phương đã và đang chuyển hướng phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững, ứng dụng công nghệ cao, đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng liên kết sản xuất.
Nếu như trước đây nông dân chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền thống, thì hiện nay, tại nhiều địa phương các mô hình nuôi trồng, chăn nuôi và canh tác đã bắt đầu ứng dụng công nghệ cao nhằm giảm thiểu rủi ro từ biến đổi khí hậu.
Trong nuôi trồng thủy sản, việc áp dụng hệ thống nuôi thâm canh nhiều giai đoạn, xử lý nước tuần hoàn và áp dụng chế phẩm vi sinh đã giúp nâng cao tỷ lệ sống, tiết kiệm nguồn nước và hạn chế dịch bệnh.
Trong trồng trọt, xu hướng sản xuất hữu cơ, sử dụng nhà màng, nhà lưới hiện đại hay hệ thống tưới nhỏ giọt thông minh đang được triển khai rộng rãi. Những phương thức này nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, giúp cây trồng thích ứng tốt hơn với thời tiết bất thường, giảm sự phụ thuộc vào hóa chất.
Mô hình nuôi trồng thủy sản ứng dụng công nghệ cao ứng phó với biến đổi khí hậu tại xã Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. (Ảnh: Song Thu)Một trong những bước chuyển quan trọng của nông nghiệp hiện nay là phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị. Thay vì manh mún, nhỏ lẻ, nhiều hộ nông dân đã tham gia hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác hoặc liên kết với doanh nghiệp, giúp tiêu chuẩn hóa quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng nông sản, đồng thời mở rộng đầu ra ổn định cho sản phẩm.
Thực tế cho thấy, khi được tổ chức sản xuất theo chuỗi, nông sản dễ dàng tiếp cận hệ thống phân phối hiện đại, tham gia các sàn thương mại điện tử, thậm chí vươn ra thị trường ngoài tỉnh, ngoài nước. Đây là yếu tố then chốt để gia tăng giá trị, giúp nông dân có thu nhập bền vững hơn trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt.
Cùng với đổi mới kỹ thuật, phát triển kinh tế tập thể đang trở thành động lực quan trọng thúc đẩy nông nghiệp. Các HTX, tổ hợp tác không chỉ giúp nông dân tiêu thụ sản phẩm mà còn trở thành nơi chuyển giao kỹ thuật, đào tạo nhân lực và tổ chức sản xuất bài bản.
Nhiều sản phẩm nông nghiệp từ các HTX đã đạt chứng nhận VietGAP, hữu cơ hoặc tiêu chuẩn OCOP 3-4 sao, từng bước xây dựng thương hiệu trên thị trường. Đồng thời, việc ứng dụng công nghệ số, quảng bá trên sàn thương mại điện tử cũng giúp nông sản tiếp cận người tiêu dùng nhanh hơn, tăng khả năng cạnh tranh.
HTX nông nghiệp Gia Phúc (Hà Tĩnh) đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt công nghệ Israel Theo các chuyên gia, chính kinh tế tập thể đang góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm nghèo bền vững, cải thiện đời sống nông dân và phát triển nông thôn mới theo hướng bền vững.
Tuy nhiên, dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nông nghiệp vẫn đứng trước không ít thách thức. Biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, trong khi năng lực tài chính, trình độ kỹ thuật của một bộ phận nông dân còn hạn chế. Để thúc đẩy quá trình chuyển đổi cần có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn từ phía Nhà nước và địa phương.
Các giải pháp cần tập trung vào việc đẩy mạnh hơn nữa ứng dụng khoa học công nghệ; khuyến khích các mô hình liên kết chuỗi giá trị; tăng cường đào tạo, tập huấn kỹ thuật; xây dựng thị trường tiêu thụ ổn định, gắn sản xuất với chế biến và thương mại điện tử. Bên cạnh đó, việc huy động nguồn lực từ doanh nghiệp và tổ chức tài chính để đầu tư cho nông nghiệp công nghệ cao cũng là yếu tố then chốt.
Khi sự vào cuộc đồng bộ của người dân, hợp tác xã, doanh nghiệp và chính quyền, nông nghiệp hoàn toàn có thể vừa đảm bảo sinh kế, vừa góp phần xây dựng nền kinh tế nông thôn thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.
Cục Biến đổi khí hậu