Từ những mô hình thí điểm nhỏ trong cộng đồng, đến nay, thành phố Huế đã từng bước định hình rõ nét hệ thống tái chế, tái sử dụng chất thải theo hướng tuần hoàn, giảm phát thải khí nhà kính.
“Chiến binh xanh” trong chuỗi cung ứng tái chế
Nếu trước đây nghề ve chai gắn liền với hình ảnh mưu sinh lặng lẽ, thì nay nhiều phụ nữ tại Huế đã trở thành những “chiến binh xanh” trong chuỗi cung ứng tái chế thông qua ứng dụng mGreen. Họ không chỉ biết tạo đơn, nhận lịch thu gom rác tái chế qua điện thoại, mà còn họp trực tuyến, chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ nhau phát triển sinh kế bền vững.
Được triển khai từ năm 2023 trong khuôn khổ dự án “Huế – Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam” do WWF hỗ trợ, mô hình Tổ hợp tác ve chai công nghệ đã nhanh chóng lan tỏa. Từ vài thành viên ban đầu, đến nay thành phố đã có ba tổ hợp tác với 32 thành viên hoạt động tại nhiều phường.
Điểm phân loại rác tại nguồn trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế (Ảnh: KTMT)Người dân có thể dễ dàng đặt lịch thu gom rác tái chế tại nhà thông qua ứng dụng, trong khi các “chiến binh xanh” đến tận nơi thu mua, giúp tiết kiệm thời gian, giảm lượng rác thải ra môi trường và từng bước hình thành thói quen phân loại rác tại nguồn.
Nhờ cách làm mới này, nghề ve chai trở nên chuyên nghiệp hơn, có đơn hàng rõ ràng, thu nhập ổn định và được cộng đồng ghi nhận. Các tổ hợp tác còn lập quỹ xoay vòng giúp nhau vay vốn, tạo động lực gắn bó lâu dài với nghề và mô hình kinh tế tuần hoàn mà thành phố đang hướng đến.
Số hóa quản lý và hướng tới chuỗi cung ứng tuần hoàn
Khi Huế triển khai mô hình chính quyền đô thị hai cấp, yêu cầu về quản lý minh bạch, số hóa dữ liệu môi trường được đặt ra. Ứng dụng mGreen Collector đã giúp theo dõi toàn bộ quy trình thu gom từ đơn hàng, phân vùng, đến khối lượng rác tái chế, tạo cơ sở để chính quyền đánh giá hiệu quả, hạn chế tình trạng trùng lặp hoặc bỏ sót.
Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 cũng quy định, từ năm 2025 việc phân loại rác tại nguồn sẽ trở thành bắt buộc. Đây là cơ hội để người dân Huế chủ động tham gia và hưởng lợi từ hoạt động thu gom, tái chế chất thải.
Đến nay, các tổ ve chai công nghệ tại Huế đã thu gom hơn 180 tấn rác tái chế, trong đó 20% là nhựa, với gần 4.000 đơn hàng được thực hiện qua ứng dụng. Song song đó, hệ thống “Chợ phế liệu trực tuyến mGreen” được phát triển, kết nối các tổ ve chai với vựa phế liệu và đơn vị tái chế, giúp quản lý dòng rác minh bạch hơn, đồng thời hỗ trợ việc thực hiện trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất và nhà nhập khẩu (EPR) theo quy định.
Các chương trình đổi rác lấy quà thu hút sự tham gia của đông đảo người dân (Ảnh: MT&CS)Dù đạt nhiều kết quả tích cực, mô hình vẫn đối mặt với không ít khó khăn như thiếu nhà máy tái chế tại chỗ, chi phí vận chuyển cao và các vựa phế liệu chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu pháp lý.
Theo bà Trần Thị Thoa, đồng sáng lập sáng kiến mGreen, để mô hình phát triển bền vững, cần đẩy mạnh liên kết vùng, kết nối với các nhà máy tái chế ở địa phương lân cận, đồng thời hỗ trợ đào tạo và hoàn thiện hồ sơ pháp lý cho các cơ sở thu mua phế liệu.
Sự tham gia đồng bộ giữa chính quyền địa phương, tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư sẽ là yếu tố then chốt để hình thành chuỗi giá trị tái chế bền vững, nơi rác thải được tái sinh thành tài nguyên.
Minh Khuê