Tại cuộc họp về Dự thảo Nghị định xây dựng sàn giao dịch carbon trong nước ngày 9/9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường điều tiết tăng cầu trong giai đoạn đầu để bảo đảm thị trường vận hành có giao dịch thực chất.
Theo Phó Thủ tướng, trong bối cảnh thế giới hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, nhiều quốc gia đã chủ động thiết lập thị trường carbon và tận dụng cơ hội kinh tế xanh. Việt Nam cần nhanh chóng ban hành nghị định để có cơ chế vận hành thử nghiệm, giúp doanh nghiệp thích ứng với yêu cầu quốc tế, đồng thời khẳng định năng lực quản lý và tính minh bạch của thị trường trong nước.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp (Ảnh: VGP)Theo dự thảo, hàng hóa giao dịch trên sàn là hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon; đối tượng tham gia gồm các cơ sở được phân bổ hạn ngạch, tổ chức sở hữu tín chỉ và các đơn vị cung cấp dịch vụ tài chính. Công ty chứng khoán chỉ làm trung gian khớp lệnh, thanh toán, không trực tiếp mua bán để hạn chế đầu cơ. Hạ tầng của thị trường chứng khoán hiện có sẽ được tận dụng nhằm giảm chi phí, đảm bảo an toàn và hạn chế rủi ro. Dự thảo cũng nêu rõ các hành vi bị cấm như thao túng giá, cấu kết, tung tin thất thiệt hay lợi dụng công nghệ để chiếm đoạt tín chỉ.
Phó Thủ tướng yêu cầu phải có cung - cầu thực chất (Ảnh: VGP)Về cơ chế quản lý, Phó Thủ tướng yêu cầu phân định rạch ròi chức năng giữa các bộ, ngành: Bộ Nông nghiệp và Môi trường chịu trách nhiệm toàn diện về tính pháp lý, chất lượng hàng hóa carbon, đồng thời xây dựng hệ thống đăng ký tín chỉ, liên thông dữ liệu với cơ quan lưu ký và sàn chứng khoán để đảm bảo minh bạch, đáp ứng yêu cầu giám sát quốc tế; Bộ Tài chính cùng Ủy ban Chứng khoán Nhà nước phụ trách quản lý, vận hành và giám sát hoạt động giao dịch. Cách phân công này vừa bảo đảm “một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì”, vừa tạo sự đồng bộ giữa quản lý nhà nước và nghiệp vụ thị trường.
Phó Thủ tướng cũng đưa ra bốn định hướng hoàn thiện nghị định: (i) làm rõ vai trò và quyền hạn của các bộ, cơ quan liên quan; (ii) Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần giám sát chính sách tín chỉ carbon trong và ngoài nước, điều tiết cung - cầu hợp lý để thị trường vận hành hiệu quả, tránh tình trạng dư thừa hoặc khan hiếm tín chỉ; (iii) lựa chọn tối thiểu một ngân hàng đủ điều kiện làm đơn vị thanh toán chính thức, mở rộng dần trong giai đoạn sau; (iv) các quy định về tranh chấp, khiếu nại và bồi thường chỉ nêu nguyên tắc, tham chiếu luật dân sự, thương mại, chứng khoán để đảm bảo đồng bộ pháp lý.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết Bộ đang xây dựng hệ thống đăng ký tín chỉ carbon liên thông với hệ thống chứng khoán, bảo đảm doanh nghiệp có thể giao dịch thuận lợi và dữ liệu được kết nối phục vụ theo dõi, báo cáo quốc tế (Ảnh: VGP)Các ý kiến tại cuộc họp cũng đề nghị hoàn thiện thêm về cơ chế giải quyết tranh chấp, quy định về lựa chọn ngân hàng thanh toán và mở rộng đối tượng tham gia thị trường, nhất là tín chỉ carbon tự nguyện, nhằm đảm bảo vừa tăng tính hấp dẫn của thị trường, vừa không ảnh hưởng đến cam kết quốc tế của Việt Nam.
Việc ban hành nghị định là bước đi cần thiết, tạo nền tảng để Việt Nam xây dựng thị trường carbon minh bạch, có chuẩn mực quốc tế, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ xanh, quản trị phát thải hiệu quả. Đây không chỉ là công cụ thực hiện cam kết Net Zero mà còn là cơ hội kinh tế để Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu trong kỷ nguyên kinh tế xanh.
Cục Biến đổi khí hậu